In een tijdperk waarin digitale transformaties in hoog tempo plaatsvinden, zijn elektronische handtekeningen niet meer weg te denken uit onze dagelijkse transacties. Of het nu gaat om het ondertekenen van contracten, het indienen van belastingaangiften of het goedkeuren van betalingen, elektronische handtekeningen spelen een cruciale rol. Maar hoe zit het met de rechtsgeldigheid van deze handtekeningen? Wanneer kunt u erop vertrouwen dat uw digitale handtekening dezelfde waarde heeft als een handgeschreven handtekening? De Europese eIDAS Verordening biedt hierop een antwoord.
eIDAS Verordening: een basis voor vertrouwen
De eIDAS Verordening, ingevoerd door de Europese Unie, heeft als doel de rechtszekerheid en het vertrouwen in elektronische transacties te vergroten. Door een gemeenschappelijke grondslag te creëren voor veilige elektronische interactie tussen burgers, bedrijven en overheden, streeft de EU naar een volledig geïntegreerde digitale eengemaakte markt. Een van de belangrijkste aspecten van deze verordening is de erkenning en regulering van elektronische handtekeningen.
Drie soorten elektronische handtekeningen
Drie soorten elektronische handtekeningen
Onder de eIDAS Verordening worden drie soorten elektronische handtekeningen onderscheiden, elk met een eigen niveau van rechtsgeldigheid: de gewone, de geavanceerde en de gekwalificeerde elektronische handtekening.
1. Gewone elektronische handtekening
Een gewone elektronische handtekening is in feite elke vorm van elektronische gegevens die aan andere elektronische gegevens zijn gehecht, met als doel deze te ondertekenen. Dit kan variëren van het invoegen van een gescande papieren handtekening in een document, het invoeren van een PIN-code of wachtwoord, tot het aanklikken van een knop “Ik ga akkoord” in een online formulier. Hoewel deze handtekening handig en milieuvriendelijk is, biedt zij geen sterke garanties voor de authenticiteit van de ondertekenaar of de integriteit van het document. Toch kan een rechter een gewone elektronische handtekening niet weigeren enkel omdat deze elektronisch is, dankzij het non-discriminatiebeginsel. Echter, deze handtekening heeft niet dezelfde juridische waarde als een handgeschreven handtekening.
2. Geavanceerde elektronische handtekening
De geavanceerde elektronische handtekening biedt meer zekerheid dan de gewone handtekening. Deze handtekening is uniek gekoppeld aan de ondertekenaar, maakt identificatie mogelijk, en is gecreëerd met middelen die onder de uitsluitende controle van de ondertekenaar staan. Bovendien kunnen wijzigingen in het document na ondertekening worden gedetecteerd. Een voorbeeld hiervan is het klikken op een knop om een handtekening in een informatiesysteem te plaatsen, waarbij gebruik wordt gemaakt van authenticatie zoals een gebruikersnaam en wachtwoord, in combinatie met audit trails. Ondanks deze extra beveiligingslagen, heeft ook de geavanceerde elektronische handtekening niet dezelfde juridische status als een handgeschreven handtekening, maar kan ze evenmin worden geweigerd op grond van het non-discriminatiebeginsel.
3. Gekwalificeerde elektronische handtekening
De gekwalificeerde elektronische handtekening is de meest robuuste vorm van elektronische ondertekening. Dit type handtekening is een geavanceerde handtekening, maar met een extra beveiligingslaag: ze wordt aangemaakt met behulp van een gekwalificeerd middel en is gebaseerd op een gekwalificeerd certificaat, uitgegeven door een erkende verlener van vertrouwensdiensten. Een veelvoorkomend voorbeeld hiervan is de ondertekening via eID of via de Itsme-applicatie. De gekwalificeerde elektronische handtekening heeft dezelfde rechtsgevolgen als een handgeschreven handtekening en wordt in alle EU-lidstaten erkend. Dit betekent dat u er in vrijwel elke context op kunt vertrouwen dat deze handtekening juridisch bindend is.
Elektronische handtekeningen in het Belgische Burgerlijk Wetboek
In België worden digitale handtekeningen voornamelijk behandeld in Boek 8 van het nieuwe Belgische Burgerlijk Wetboek, dat gaat over bewijsrecht. Volgens Artikel 8.1 is een elektronische handtekening juridisch gelijkwaardig aan een traditionele handgeschreven handtekening, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, zoals uiteengezet in de eIDAS-verordening. Voor specifieke situaties, zoals arbeidscontracten of documenten die bij de overheid worden ingediend, kan echter een gekwalificeerde elektronische handtekening vereist zijn om te voldoen aan de wettelijke vereisten.
Wanneer en hoe elektronische handtekeningen te gebruiken?
Het gebruik van een elektronische handtekening hangt sterk af van de context en het vereiste niveau van zekerheid. Voor informele transacties kan een gewone elektronische handtekening volstaan, terwijl voor juridische documenten of belangrijke contracten een geavanceerde of gekwalificeerde handtekening de voorkeur verdient. Het is belangrijk om te beseffen dat, hoewel elektronische handtekeningen rechtsgeldig zijn, hun geldigheid altijd kan worden betwist, net zoals bij handgeschreven handtekeningen.
Conclusie
In de Europese Unie worden elektronische handtekeningen, in overeenstemming met de eIDAS Verordening, in principe erkend als rechtsgeldig. Ze bieden een handig en veilig alternatief voor traditionele handgeschreven handtekeningen, mits ze op de juiste manier worden toegepast. Afhankelijk van de situatie waarin u zich bevindt, kunt u kiezen voor een gewone, geavanceerde of gekwalificeerde elektronische handtekening. Elk type handtekening heeft zijn eigen voor- en nadelen, en het is cruciaal om de juiste keuze te maken om de rechtsgeldigheid van uw transacties te waarborgen.
Met de juiste elektronische handtekening kunt u met vertrouwen deelnemen aan de digitale economie, wetende dat uw ondertekeningen juridisch erkend zijn en u bescherming bieden, zowel binnen als buiten uw landsgrenzen.
Heeft u nog vragen over de rechtsgeldigheid van elektronische handtekeningen of wilt u advies op maat? Neem dan gerust contact op met Ingentia Advocaten via [email protected] of 013 29 61 24. Wij staan klaar om u te helpen met al uw juridische vragen en zorgen ervoor dat u goed voorbereid bent in de digitale wereld.
